«Палӑка ишсе антарса ФАП ҫӗклеҫҫӗ» ятпа Чӑваш халӑх сайчӗ Елчӗк районӗнчи ҫӗнӗ эйпеҫсен пшӑрханӑвне пӗлтернӗччӗ.
«Аслӑ Ҫӗнтерӳ умӗн республикӑра ветерансене, вӑрҫӑра вилнисене халалланӑ палӑка ишсе антарнӑ. Ун вырӑнне фельдшерпа акушер пункчӗ лартасшӑн», — тесе хыпарланӑччӗ ун чух. «Халӑх вырӑнти влаҫ хӑтланӑвне сивлесе РФ культура министрӗ патне ҫыру янӑ. Администраци вара ку йышӑнӑва халӑх тунине ҫирӗплетет. Ял палӑксӑр юлмассине калать. Ҫӗннине ҫӗнӗ вырӑнта тӑвӗҫ-мӗн», — ҫапларах пӗлтернӗччӗ ҫав хыпарта.
Чӑн та, ака уйӑхӗн 22-мӗшӗнче ялта ҫӗнӗ стелла вырнаҫтарса лартнӑ. Вӑл Культура ҫурчӗ умӗнчи лаптӑка йышӑннӑ. Гранитпа мрамортан хатӗрленӗ палӑка савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура ҫу уйӑхӗн 8-мӗшӗнче уҫӗҫ.
«Чӑваш ҫӗршывӗ — вӗҫӗ-хӗррисӗр анлӑ Раҫҫейӗн илемлӗ те хӑтлӑ пӗр пайӗ. Лаптӑкӗпе пӗчӗкҫӗ вӑл, анчах халӑхӗ унӑн йышлӑ та хӑйне евӗрлӗ. Ҫӗршер ҫул тӗрӗк, финн-угор, вырӑс халӑхӗсем хушшинче пурӑнса тата хӑйсене ытти халӑхсемпе пӗрпеклентерме вӑйпа хӑтланнине пӑхмасӑр чӑвашсем тӑван чӗлхине, йӑли-йӗркине, культурине тӳсӗмлӗн упраса хӑварма пултарнӑ», — ҫапла хӑпартланса ҫырнӑ Елчӗк районӗнчи Аслӑ Пӑла Тимеш шкулӗ вырӑнти ял тӑрӑхӗн сайтӗнче.
Аслӑ Пӑла Тимешри В.В. Зайцев ячӗллӗ пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан тӗп шкулта чӑвашлӑх эрни пынӑ май шкулти вулавӑшра «Ытарайми Чӑваш ен» ятлӑ кӗнекесен куравне хатӗрленӗ. Вӑл тӗрлӗ пайран тӑрать. «Чӑвашсен чаплӑ ҫыннисем» ярӑмра Константин Иванов, Степан Максимов, Воробьев композиторсем, Андриян Николаев, Василий Чапаев, Элли Юрьев, Иакинф Бичурин, Даниил Элмен ҫинчен ҫырнӑ кӗнекесемпе паллашма пулать. Ҫавӑн пекех «Елчӗк тӑрӑхӗ», «Чӑваш халӑх пултарулӑхӗ», «ЧР Президенчӗн вулавӑшӗ», ӗҫе юратма. хисеплеме вӗрентекен кӗнекесем тата ытти пайсем те пур. Унта Чӑваш ен актерӗсем, чӑваш туйӗ, тӗрри, апат-ҫимӗҫӗ, музыка инструменчӗсем ҫинчен ҫырса ӑнлантарнӑ кӗнекесем те йышлӑ.
Аслӑ Ҫӗнтерӳ умӗн республикӑра ветерансене, вӑрҫӑра вилнисене халалланӑ палӑка ишсе антарнӑ. Ун вырӑнне фельдшерпа акушер пункчӗ лартасшӑн.
Елчӗк районӗнчи Ҫӗнӗ Эйпеҫ ялӗн ҫыннисене ку пӑшӑрхантарать. Халӑх вырӑнти влаҫ хӑтланӑвне сивлесе РФ культура министрӗ патне ҫыру янӑ. Администраци вара ку йышӑнӑва халӑх тунине ҫирӗплетет. Ял палӑксӑр юлмассине калать. Ҫӗннине ҫӗнӗ вырӑнта тӑвӗҫ-мӗн.
Халӗ Ҫӗне Эйпеҫре икӗ вырӑнта ӗҫ хӗрӳ пырать: пӗринче ФАП ҫӗклеҫҫӗ, тепринче палӑк тӑваҫҫӗ.
Кивӗ палӑк ҫав вырӑнта 35 ҫул ытла тӑнӑ. Вӑл кивелнӗ. Ӑна йӑтса антарасси пирки ял пухӑвӗнче калаҫнӑ-мӗн, 30 ытла ҫын ку шухӑша ырланӑ.
Ҫӗннине хӑпартмашкӑн 85 пин тенкӗ ытла кирлӗ. Ӑна нимелле тӑвасшӑн, ҫынсенчен укҫа пухасшӑн. Хальлӗхе палӑк вырӑнӗнче йывӑҫсене каснӑ, никӗсне янӑ. Ҫӗнӗ палӑк клубпа юнашар пулӗ. Ӑна культӗҫченсем пӑхса тӑрӗҫ.
Кӑҫал республикӑри ял хуҫалӑх предприятийӗсем хире пӗлтӗрхинчен пилӗк кун маларах тухнӑ. Кун пирки ӗнерхи Правительство ларӑвӗнче ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов пӗлтернӗ.
Чӑн та, Елчӗк районӗнчи «Прогресс» обществӑра ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнче кӗрхи культурӑсене апатлантарма пуҫланине эпир пӗлтернӗччӗ-ха. Анчах елчӗксенчен маларах улатӑрсем хире тухса ӗлкӗрнӗ. Унти «Митра» тата «Новь» тулли мар яваплӑ обществӑсем, Н.Н. Назарован хресчен-фермер хуҫалӑхӗ ака уйӑхӗн малтанхи кунӗсенчех кӗрхи тулла удобрени сапма тытӑннӑ.
Ӗнерхи куна илсен, республикӑри 19 районта ҫурхи ӗҫсене тытӑннӑ. Патӑрьел районӗнче сухан вӑррине акма пуҫланӑ, ҫуртри тӗштырӑна та акма тытӑннӑ. Шӑмӑршӑпа Патӑрьел районӗсенче ҫурхи культурӑсене 98 гектар ҫинче акса хӑварма та ӗлкӗрнӗ. Пӗтӗмпе вара кӑҫал 580 пин гектар ҫинче тыр-пул акса туса илме палӑртнӑ.
Елчӗк районӗнче пысӑк инкек пулнӑ. унта 18 ҫулти пикене урапа ҫапса хӑварнӑ.
Ку ака уйӑхӗн 10-мӗшӗнче 23 сехет те 45 минутра пулнӑ. Елчӗк тата Аслӑ Елчӗк ялӗсен хушшинче 18 ҫулти хӗре ҫапса хӑварнӑ. Ҫамрӑкскере вилмеллех амантнӑ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, Lada Priora урапа водителӗ хӗр ҫине кӗрсе кайнӑ та вырӑнтан тарнӑ. Каярахпа ӑна йӗрке хуралҫисем тытнӑ. Руль умӗнче ларакан 29 ҫулти арҫын ӳсӗр пулнӑ.
Елчӗк районӗнче иртнӗ эрнерех, ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнче, хире тухнӑ.
Унти «Прогресс» акционерсен хупӑ обществи кӗрхисене апатлантарать. Ҫак ӗҫе «Туман» ятлӑ агрегатпа пурнӑҫлаҫҫӗ. Удобрени сапмалли ытти техникӑпа танлаштарсан вӑл пӗрре кайнӑ чухнех тем сарлакӑш лаптӑка апатлантарса пырать. Ҫакӑ топливӑна та перекетлеме май парать, темиҫе трактор та хӑваламалла мар, ӗҫ те хӑвӑрт пулса пырать.
Пӗтӗмӗшле илсен, Елчӗк районӗнче кӑҫал ял хуҫалӑх культурисем 40 пине яхӑн гектар йышӑнмалла. Ҫуртрисене 23,7 пин гектар акма планланӑ. Вӑл шутран ҫурхи пӗрчӗллӗ тата выльӑх апачӗлӗх пӗр ҫул ӳсекен курӑксем 21,2 пин гектар йышӑнӗҫ. Кӗрхисене те пӗлтӗр елчӗксем ҫителӗклех, республикӑн Ял хуҫалӑх министерствин планӗпе пӑхнӑ таран, акса хӑварнӑ.
Чӑваш Енре культура учрежденийӗсене юсаса ҫӗнетесшӗн. Нумай функциллӗ культура ҫурчӗсем кӑҫал Вӑрмарта, Ҫӗрпӳре, Елчӗкре хута каймалла. Канаш, Улатӑр, Ҫӗмӗрле хулисенче культура керменӗсене модернизацилесе ҫӗнӗ хальхи пурнӑҫпа килӗшсе тӑракан техникӑсемпе тивӗҫтерме палӑртнӑ. Ҫак тата ытти самант пирки Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн паянхи сессийӗнче республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев палӑртса хӑварнӑ.
Республика Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, юлашки 5 ҫул хушшинче республикӑра 150 культура ҫуртне модернизациленӗ.
Кунӑср пуҫне туризма аталантарассипе те ӗҫлени пирки каланӑ. "Пӗлтӗр Чӑваш Енре туризм ыйтӑвӗсемпе те анлӑ ӗҫленӗ. Палӑртма кӑмӑллӑ, пирӗн региона килнӗ 240 пин ҫынна тӗрлӗ пулӑшусемпе тивӗҫтернӗ", - тесе ҫырать маларах асӑннӑ пресс-служба.
Ака уйӑхӗнче йӑлана кӗнӗ наци кӗнекин фестивалӗ иртӗ. «Кӗнеке урлӑ – халӑхсен килӗштерӗвӗ патне» ятлӑскере ЧР Культура министерстви, ЧР Наци вулавӑшӗ йӗркелет.
10 ҫул ытла иртекен фестивале ҫынсене наци литературипе туслаштарас тӗллевпе йӗркелеҫҫӗ. Тӗп мероприятисем ака уйӑхӗн 6-30-мӗшӗсенче Элӗк, Муркаш, Елчӗк районӗсенче иртӗҫ.
Вырӑс, тутар, чӑваш тата ӑслӑлӑх кӗнекисене халалланӑ кунсене те йӗркелӗҫ. Муркашсем Чӑваш халӑх поэчӗпе Юрий Сементерпе, Улькка Эльменӗпе тӗл пулӗҫ. Елчӗксем вара Лидия Филиппова журналист-публицистпа курнӑҫӗҫ. Элӗк, Комсомольски, Елчӗк районӗсенче халӑх академикӗ Станислав Отрыванов тата Улькка Эльменӗ ҫитӗҫ.
Фестиваль кунӗсенче ЧР наци вулавашӗнче «Чӑваш Ен литератури» тата «Юхма Мишшин пултарулӑх еткерӗ» кӗнеке куравӗсем ӗҫлӗҫ. «Наци культурисен сӑррисем» куравра вара республикӑра пурӑнакан халӑхсен культурипе паллашма май пулӗ. Вулавӑшра 400 ытла мероприяти ирттерме палӑртнӑ.
Чӑваш Енӗн Правительствин пуҫлӑхӗ Иван Моторин Чӑваш Енрех юлассине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Аса илтеретпӗр, И. Моторин Коми Республикине тухса каять текен хыпара интернет-кӑларӑмсенчен пӗринче, «Правда ПФО» ятлинче, хытах сӳтсе явнӑччӗ. Анчах премьер-министр ӑна унта чӗннине йышӑннӑ, анчах кунтах юлма йышӑннине пӗлтернӗ.
Ҫав вӑхӑтрах Чӑваш Енрен Коми Республикине кайма килӗшекен тупӑннӑ. Вӑл — Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ, Елчӗк районӗнче ҫуралнӑ Анатолий Князев. Хӑй вӑхӑтӗнче вӑл Шупашкар район администрацине чылай ҫул ертсе пынӑччӗ. Район пуҫлӑхне лариччен райадминистрацире ял хуҫалӑх пайӗн пуҫлӑхӗнче тата маларах Апаш ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗнче тӑрӑшнӑччӗ. Чӑваш парламентӗнче ӑна спикер ҫумӗ пулма та пӗр вӑхӑтра шаннӑччӗ.
Республикӑра нумаях пулмасть «Ачалӑх ячӗпе, ачалӑхшӑн» ыркӑмӑллӑх марафонӗ старт илнӗ. Унтанпа пухмач пуянланма тытӑннӑ ӗнтӗ.
Пухмача Шупашкар ҫыннисем тата кунти предприятисем ытларах укҫа хывнӑ – икҫӗр пин тенкӗ ытла. Вӑрнар, Елчӗк, Йӗпреҫ районӗсем, Ҫӗнӗ Шупашкар хули те хастарлӑхӗпе палӑрнӑ.
Ырӑ кӑмӑллӑ ҫынсем айккинче юлманнипе нумай ачаллӑ тата сахал тупӑшлӑ ҫемьесем ҫулсеренех пулӑшӑва тивӗҫеҫҫӗ. Укҫа-тенкӗ сусӑрсене воспитани паракан ашшӗ-амӑшӗ валли те каять. Шкулсемпе интернатсене вара ҫӗнӗ сӗтел-пуканпа, теттесемпе, кӗнекесемпе тивӗҫтереҫҫӗ. Укҫа-тенке хӑш район-хулара пухнӑ — ҫавӑнтах усӑ кураҫҫӗ. Хальлӗхе марафонра 1 миллион та 600 пин тенкӗ ытла пухнӑ.
-10.7 °C